Hoi Hendrik,
quote:
In mijn beleving is Johannes het evangelie waarin de weergave van Jezus' leven en boodschap het meest 'gekleurd' is door de theologie van de schrijver.
Dat maakt wat Johannes schrijft niet minder waardevol en zinvol (en in zekere zin 'waar') voor ons, maar wel minder betrouwbaar als letterlijke weergave van Jezus' woorden.
Noemt Jezus zich
volgens de andere evangelisten inderdaad (zoals ik vermoed) systematisch
niet zelf DE zoon van God?
quote:
Hendrik-NG schreef op 22 maart 2011 om 15:41:dat de enige
zekere betekenis die aan een tekst gegeven kan worden de betekenis is die je er
zelf aan
geeft..... [behoudens directere kennis van de schrijver en diens context] maakt dat ik graag mijn oor te luisteren leg bij 'de Traditie' als het gaat om het opdoen van 'Schriftbegrip'...
Waarom niet bij de Heilige Geest?
Traditie is natuurlijk een nóg onbetrouwbaarder methode voor het doorgeven van oorspronkelijk bedoelde betekenis dan het geschreven woord.
Denk aan het gezelschapsspel waarbij een keten mensen elkaar iets in het oor fluistert en dan doorvertelt...
quote:
Zet [het] uitgangspunt [dat de betekenis van een tekst principieel bepaald wordt door de context van de lezer] de schrijver van een tekst en de tekst zelf (als betekenisdrager) niet te veel op een "zijspoor", denk je??
Je kunt dat uitgangspunt ook omdraaien: het is principieel onzeker of de betekenis van een tekst (of anderszins gecommuniceerde boodschap) voor de lezer gelijk is aan die voor de schrijver en minder zeker naarmate de cointext van lezer en schrijver minder overeenkomen.
Wat die betekenisdrager en de mate waarin die betekenis bepaalt betreft: geschreven (maar ook gesproken) woorden zijn symboolverzamelingen.
Een betekenisdrager is een patroon in een vlakverdeling (lettertjes op papier of op een beeldscherm), een patroon in een klankenbrij (gesproken woorden) of een verzameling nullen en enen (bij digitale communicatie zoals deze) die een legenda (een gedeelde context) vergen om er welke betekenis dan ook in te vinden.
Je kent misschien dat verhaal over de onbemensde ruimtevaartuigen die 'we' ons zonnestelsel hebben uitgestuurd in de hoop dat ze ooit ergens in het heelal gevonden worden door andere levende wezens en waaraan we boodschappen meegeven...
We hebben geen flauw idee hoe dat leven er uit ziet en degenen die die boodschappen coderen veronderstellen dan maar dat de onbekende 'lezers' in de loop van hun evolutie dezelfde wiskundige principes hebben ontdekt als wijzelf en met behulp daarvan die boodschappen kunnen decoderen.
Maar er zijn logischerwijs meerdere alterenatieve 'wiskundes' mogelijk en ... wie zegt dat leven altijd logisch is?
Kortom: naarmate de context (de legenda) waarin wij leven sterker verschilt van die van de bijbelschrijvers (of andere auteurs van symbolische boodschappen), kunnen we minder zeker zijn van hun bedoelingen en moeten we meer varen op de Geest.
Of we iets 'letterlijk' dan wel 'symbolisch' moeten opvatten is een non-discussie (in
Koninkrijk der Hemelen), want letters zijn de symbolen bij uitstek.
Slechts wie dezelfde taal spreekt in dezelfde omstandigheden kan hopen enigszins volledig te worden begrepen.
De lezer van een tekst heeft in principe meer 'te zeggen over' de betekenis er van dan de schrijver,
1) omdat de lezer kan kiezen in welke context hij de tekst plaatst, vanuit welk perspectief hij die leest, en
2) omdat je een tekst altijd leest
nadat die geschreven is, in het geval van de Bijbel zelfs millennia later, zodat de lezer meer informatie heeft over de context van de schrijver dan de schrijver over de context van de lezer.
Zonder geloof in de Geest, vertrouwen dat de God die de schrijvers van de Bijbel inspireerde dezelfde is als de God die ons inpireert om de Bijbel op de juiste manier te begrijpen, kunnen we niet anders dan veronderstellen dat de betekenis die wij toekennen aan de Bijbel in hoge mate onafhankelijk is van de betekenis die de schrijvers er aan mee probeerden te geven, door de lange tijd die sindsdien verstreken is en de grote veranderingen in samenleving, taal, cultuur en belevingswereld van mensen.
Vrijwel de enige 'legenda' die wij delen met tijdgenoten van Jezus en met oudtestamentische profeten zijn biologische basisgegevenheden als geboorte, voortplanting en dood.
Moderne vanzelfsprekendheden (in elk geval in Nederland) als
- vrijwel algemene leesvaardigheid,
- veel beter onderwijs en gezondheidszorg,
- publieke beschikbaarheid van kennis over (in elk geval voorbeelden van) levens en levensomstandigheden in de hele wereld en een groot deel van de geschiedenis van de hele wereld en
- veel sterkere beheersing en beïnvloedbaarheid van die levensomstandigheden
maken dat de context waarin wij de Bijbel lezen
- niet alleen sterk verschilt en veel meer perspectief-opties toelaat (bijv. het lezen van de Bijbel met een Islamitische bril, zoals in
de link waarnaar
Piebe ons 22 maart 2011 om 17:29 verwees),
- maar ook volstrekt onvoorstelbaar was voor toenmalige mensen,
terwijl wij ons in
hun context met (veel) moeite in principe wél kunnen inleven.
Dat de betekenis die wij toekennen aan bijbelteksten zonder geloof tamelijk willekeurig zou zijn, houdt niet in dat wij daar als
individuele lezers volledig vrij in zijn.
We hebben meer keuzemogelijkheden dan ooit om de Bijbel in diverse contexten te plaatsen, maar we kunnen ons niet buiten een moderne context plaatsen op straffe van bijvoorbeeld opsluiting in een psychiatrische inrichting wegens gevaarlijke waandenkbeelden, sociale uitsluiting omdat we ons belachelijk maken of vervolging wegens terrorisme of genocide als we bepaalde oudtestamentische methodes in de praktijk zouden proberen te brengen om God's beloften aan een ruim opgevat volk Israel in vervulling te laten gaan.
En bijv. de SGP heeft het niet makkelijk in onze rechtsstaat, gegeven artikel 1 van onze grondwet, met het interpreteren van de Bijbel als instructie om vrouwen ondergeschikt te achten aan mannen, hoewel dat wel eens meer overeenkomstig Paulus' bedoeling zou kunnen zijn dan
de manier waarop we 1 Cor 11 of 1 Tim 2 tegenwoordig liever lezen.
En dat is maar goed ook dat we niet zo makkelijk al te veel afstand kunnen nemen van een moderne context, want 'modern' heeft niet voor niets een positieve connotatie: de menselijke geschiedenis kent vooruitgang.
Wat mij betreft komt die vooruitgang doordat de Geest ons 'vooruit heeft geholpen', door voortgaande openbaring en doordat de Geest tegenwoordig dus in belangrijke opzichten
niet meer dezelfde boodschap voor ons heeft
als vroeger.
Het is dezelfde Geest, maar de mensheid is volwassener geworden en kan een 'grotere Waarheid' aan en we moeten dus niet blijven steken in een bijbelinterpretatie uit vroeger eeuwen of zelfs millennia.
Dus wie weet vraagt de Geest tegenwoordig wel een interpretatie van Jesaja 19 van ons zoals voorgesteld door Rob (roppie) aan het begin van dit topic, om de spanningen tussen 2 soorten Boek-gebonden gelovigen te verminderen...
Zou dat vooruitgang kunnen bewerkstelligen in sommige situaties waarin christenen en moslims elkaar uitmoorden (bijv. in die toen actuele situatie waarnaar
penguin1978 25 december 2010 om 21:07 verwees in "doden in naam van God?" )?
Met v&Vriendengroet,
Wim