Mag ik een lans breken voor onze bevindelijke broeders en zusters? Ik hoor juist de bevindelijken graag, heel graag. Ik deel op vele details hun geloof niet, en natuurlijk denk ik dat ze wat feitenkennis zouden mogen bijspijkeren na 400 jaar. En natuurlijk is het jammer om mensen zo krampachtig te zien vasthouden aan een vijandsbeeld dat niet eens feitelijk klopt. Dat geeft plaatsvervangende schaamte, maar wat mij betreft heeft het met masochisme niets te maken.
Voor de vrijzinnigen is het makkelijk, inderdaad. Aan protestantse kant laten we gewoon de lessen over de paapse mis weg, en aan katholieke kant doen we niet te moeilijk over de Trentse vervloekingen. Als beide kanten maar genoeg water in de wijn doen, kunnen we al snel samen, heel eensgezind, water drinken.
Voor orthodoxen is de pijn groot, heel groot, zodra ze buiten hun eigen kerk gaan kijken. Want dan kom je broeders en zusters tegen, die je werkelijk herkent, die net als jij wijn drinken, en daar geen (nou ja, katholieken een scheutje, maar dat is een insider grapje vrees ik) water bij doen. Maar die soms de domme neiging hebben hun orthodoxie te bewaken door zich vijandig op te stellen naar hun geloofsgenoten in zusterkerken. Het is de pijn van je eigen domheid onder ogen zien, en voorzover je die met hulp van Christus overwonnen hebt, te accepteren dat anderen zijn zoals je zelf was. Maar is dat geen zoete pijn? Het is de pijn van herkenning en liefde die nog niet beantwoord wordt, maar waarvan je wéét dat ze beantwoord zal worden. Hier in dit leven, of zo God het wil, na dit leven.
De vrijmoedige orthodoxie in zowel de katholieke Kerk als in de bevindelijke tak van de reformatie is niet de scholastieke richting die ons Luther en Trente bracht, maar de mystieke (ok, protestanten houden meestal niet van dat woord, oppassen dus
) richting die van Johannes van Patmos tot Bernardus van Clairvaux en, jawel, tot Gerard Reve en Jodocus van Lodenstein loopt.
Ik weet zeker dat je gelijk hebt als je zegt dat het een masochistische ervaring kan zijn om naar een preek over de paapse mis te luisteren, zoals ik zeker weet dat veel protestanten (en katholieken trouwens) het minstens zo masochistisch zouden vinden om de Brief aan mijn bank, van Reve, te lezen. Maar ik weet evenzeer zeker, dat als je door de
woorden heen probeert te
verstaan je geen masochistische ervaring hebt, maar je zielsverwanten, geloofsgenoten, oprechte broeders en zusters in Christus, zult ontmoeten.