Gezocht: hernieuwde bezieling
Het katholieke onderwijs in de Nederlandse steden staat al enkele tientallen jaren op een laag pitje. Sinds eind jaren zeventig weet men zich nog maar moeilijk raad met de secularisering en ontkerkelijking van Nederland. Dit drong als eerste hard door in het onderwijs, steeds minder mensen waren overtuigd van het katholieke geloof en lieten dat ook blijken in hun werkveld. Begrijpelijkerwijs had klassiek onderwijs met de catechismus afgedaan en daarvoor in de plaats was de belevingsgerichte catechese gekomen. Uiteindelijk bleek één en ander ook niet helemaal goed uit te pakken na vele jaren verschillende dingen geprobeerd te hebben. Catechese had inmiddels plaatsgemaakt voor levensbeschouwing. Dat belevingsgericht onderwijs niet altijd goed hoeft uit te pakken hebben we zeer recent kunnen ondervinden met het oplaaien van nieuwe discussies over het rekenonderwijs.
En zodoende hebben nu enkele generaties die in hun kindertijd geen kaas hebben gegeten van het katholicisme, anders dan dat je goed voor jezelf en anderen moet zorgen. Wat op zich een hele goede christelijke boodschap is, namelijk diaconie. Zorg dragen voor elkaar. Logischerwijs is dat ook wat het dichtste bij de leefwereld van de kinderen ligt. Het kan een mooi begin zijn, maar in vele gevallen is het tevens het eindpunt. Leerkrachten die zelf niet gelovig zijn zullen ook niet met passie een overtuiging over kunnen brengen op kinderen waar zij zelf niet achterstaan of niet in geloven. Ze kunnen het allicht proberen met een methode in de hand, de methode is echter slechts een basisrecept, de leerkracht zal er zelf smaak aan moeten geven om het verteerbaar te maken. Lastige onderwerpen als het petrusambt en het seksuele moraal om maar twee voorbeelden te noemen, of zelfs het onderwerp Christus waarin Christus de weg, de waarheid en het leven is worden gemeden. Wat nodig is in het katholieke onderwijs is op de eerste plaats hernieuwde bezieling bij de leerkrachten. Want daar ligt de bal. Indien leerkrachten weer bij zichzelf ten rade gaan wat hen bezielt om onderwijs te geven in het katholieke onderwijs moet men conclusies gaan trekken. Ouders mogen verwachten van een katholieke school dat het schoolteam als een blok achter de identiteit staan, identiteiten die overigens wel wat daadkrachtiger verwoord kunnen worden in schoolgidsen. Betekend dat dat alle leerkrachten zeer actieve en zwaar pausgezinde orthodoxe gelovigen moeten zijn? Nee zeker niet. Binnen de katholieke kerk zelf is ook ruimte voor zowel orthodox als vrijzinnig, het spreekt voor zich dat die ruimte er ook moet zijn op katholieke scholen.
De katholieke gemeenschap in Nederland en eigenlijk geheel (West-) Europa gaat momenteel een diep dal door. In Nederland zijn echter de eerste zwaluwen al weer zichtbaar. Weliswaar in zeer geringe aantallen, maar ze zijn er wel. Reeds nu is er ook in het katholieke onderwijs hernieuwde belangstelling voor het katholicisme. Zoals het vroeger ging met de catechismus zal het waarschijnlijk niet meer worden, en het is maar de vraag of de katholieke gemeenschap dat nog wil. En in hoeverre kun je als katholieke school nog je identiteit belijden als slechts een procent of twintig van de leerlingen en ouders nog katholiek is. De toekomst zal het ons uitwijzen.
