Ik zou eerst een soort inleiding houden van wat nu precies een Geloofsbelijdenis is. En wat is een Concilie en, meer specifiek, een Oecumenisch Concilie.
Voorzetje: [alert: catholic content!]
Zowel in de joodse als in de christelijke Traditie is het gebruikelijk om ons geloof te belijden. Een soort samenvatting die de kern van ons geloof weergeeft. De belangrijkste geloofsbelijdenis voor de joden is: ‘ Luister Israël! De heer is onze God, de heer is de Enige. U zult de heer uw God liefhebben met heel uw hart, met heel uw ziel en met al uw krachten. (Deut 6:4-5).
De eerste christelijke geloofsbelijdenis is die van de Eerste onder de Apostelen, Petrus: ‘U bent de Messias, de Zoon van de levende God.’ (Matt. 16:16). Hij is daarmee de eerste mens die de goddelijkheid van Christus beaamd.
Een geloofsbelijdenis heeft dus in eerste instantie niet direct te maken met de verbondenheid tussen mensen, maar wat men als de kern van zijn/haar geloof neemt. De verbondenheid is dan een gevolg want het Volk Gods, onder het Oude Verbond, neemt de bovenstaande geloofsbelijdenis uit Deuteronomium gezamenlijk aan en spreekt hun geloof gezamenlijk uit. Dit gezamenlijke, gebeurd per definitie in een liturgische setting.
Het Volk Gods, onder het Nieuwe Verbond, zal de geloofsbelijdenis van Petrus, hierboven, beamen. Want als christenen geloven wij óók dat Jezus de Messias is en de Zoon van God. Deze belijdenis is onderdeel van de goede boodschap die de apostelen mondeling overdroegen toen zij de wereld in trokken.
Vanwege het ontbreken van een gezaghebbende Schrift, werd de boodschap mondeling verkondigd over de toen bekende wereld. Dat er vervolgens ruis in de communicatie plaats kan vinden is op zich niet verwonderlijk. Mensen gingen de boodschap verkeerd interpreteren, met name over de aard van God en wie die Jezus nu precies was.
Dit probleem leidde in de 3e eeuw reeds tot verwarring, met name in de Noord-afrikaanse bisdommen. Men vermoedde dat de bisschop van Alexandrië een ‘onjuiste’ leer aan het verkondigen was, namelijk Sabellianisme. Diverse bisschoppen uit Noord-Afrika schreven een noodkreet aan de bisschop van Rome om dit probleem op te lossen. De Eerste onder de Apostelen, Petrus had de Kerk van Rome gesticht, samen met Paulus. De opvolgers van Petrus in dat ambt genoten dus aanzien in de gehele christelijke wereld omdat daar de leer het zuiverst werd bewaard (en nog steeds). De geschillen over de zuiverheid van de leer werden, en worden, aan de bisschop van Rome ter beoordeling voorgelegd.
Paus Dionysus hield in 260 AD een synode waarin de bisschoppen werden uitgenodigd om hun standpunten uiteen te zetten. In de slotverklaring zette paus Dionysius uiteen wat de aard van God was, namelijk 3 personen, maar één God. Dit punt was dus al duidelijk vóór het Concilie van Nicea.
Aangezien de aanhangers van het Sabellianisme nogal hardnekkig bleken, en er ook weer andere aberraties de kop op staken was er eigenlijk opnieuw een bijeenkomst nodig, maar dit keer met alle katholieke bisschoppen, een oecumenisch Concilie dus. Mede omdat de theologische verschillen voor een potentiele bron van onrust in het Romeinse Rijk konden zorgen, belegde keizer Constantijn het Concilie van Nicea. De keizer wilde zich niet mengen in de theologische discussies van de bisschoppen, dus hij verrichte de opening en was aanwezig bij het voorlezen van de slotconclusies.
etc etc...
Dan moet je ook de situatie en de omgevingsfactoren meenemen. Wat is Sabellianisme? Welke bedreigingen waren er voor de orthodox christelijke leer van de Kerk? Hoe heeft de kerk dezse bedreigingen afgeslagen?...
Overigens ook weer een duidelijk teken dat de Kerk door God geleid wordt"...zonder dit Concilie hadden wij waarschijnlijk nooit en te nimmer van Christus gehoord!
