quote:
op 22 Jan 2004 21:23:47 schreef Hans B:
Dogmatiek kan geloof nooit ondersteunen.
Je moet in elk geval onderscheiden tussen geloof, leer, en dogmatiek.
Geloven is leven op een bepaalde plaats: 'in Christus zijn'.
Dat is de plaats waar God zich laat vinden als onze Vader.
De leer is er om mensen de weg te wijzen naar die plaats en op die plaats te blijven leven.
Dogmatiek is kritisch nadenken over de vraag of de geformuleerde leer nog wel mensen de weg wijst naar de plaats van het 'in Christus zijn' en of de geformuleerde nog wel helpt om op die plaats te blijven leven.
Goede dogmatiek leidt tot goede leer en goede leer biedt een grotere kans aan het ontstaan en gevoed worden van geloof dan slechte leer. Slechte dogmatiek doet dit niet.
Helaas treedt denk ik inderdaad ook in de theologie het 'Ankersmit-verschijnsel' op: de discussie gaat niet over de vraag hoe het staat met het leven op een bepaalde plaats (in Christus zijn), maar over discussies over die plaats of over discussies over discussies over die plaats. Helaas...
Wat betreft
leer: de Bijbel zelfs spreekt over de leer (
didachê) van Jezus, bijvoorbeeld in Joh 7, 16 en 1 Tim 6, 3. Deze leer is niet alleen een wegwijzer, maar een weergave van de belangrijkste aspecten van de waarheid. In Jezus (en in de prediking van Hemzelf en zijn afgezanten) is de waarheid aan ons geopenbaard. Vandaar dat we zuinig moeten omspringen met die leer!
Geloof is niet hetzelfde als in-Christus-zijn, maar het is de voorwaarde voor in-Christus-zijn-en-blijven. Geloven betekent eenvoudigweg: je vertrouwen stellen op. In dit geval: vertrouwen stellen op Jezus als je verlossen en leraar. En daaruit volgt dan meteen: zijn leer (zijn woorden) voor waar aannemen, als je basisvoedsel beschouwen, en zuinig bewaren.
Dogma: een door de christelijke kerk geformuleerde conclusie gebaseerd op de leer van Christus, met de bedoeling om duidelijkheid te scheppen in een situatie van verwarring.
Dogmatiek: 1) de wetenschap die de historische dogmata bestudeerd; 2) een overzicht van deze dogmata.
Dogmatiek gaat dus vooral over de "voorwerpelijke" inhoud van ons geloof. Als we Jezus' onderwijs (leer) willen geloven, wát geloven we dan? Wat was het materiaal van zijn lessen? Welk wereldbeeld schotelde Hij zijn leerlingen voor? Leerde Jezus, bijvoorbeeld, dat Hij mens was of dat Hij God Zelf was?
Geloof heeft een sterk "onderwerpelijke", subjectieve kant, namelijk dat wij vertrouwen hebben in God. Geloof grijpt zich vast aan, of staat op het fundament van Gods openbaring. Daar ontmoeten subject en object elkaar.
De H. Catechismus verbindt die twee door te stellen dat geloof
- een zeker weten is, een betrouwbaar achten (
subj)
van de goddelijke openbaring (
obj);
- vast vertrouwen, door de Geest in mijn hart gewerkt, dat ook voor mij (
subj)
vergeving van zonden, gerechtigheid en heil uit genade gegeven zijn (
obj)
